محاربه چیست و محارب کیست؟
“بغی” کدام است و “باغی” چه کسی؟
قسمت ششم- پایان سخن و نتیجه
از مجموع آنچه گفته شد و مقایسه این گفته ها با ضوابط قانونی موجود و نحوه کاربرد آنها می توان گفت در قوانین مدون ما جرم محاربه به نحوی تعمیم و توسعه داده شده که گاهی با بغی به نوعی آمیخته است. حال آنکه این دو تفاوت های ذاتی و غیر قابل اغماضی باهم دارند. مهم ترین آن حدی بودن یکی و تعزیری بودن دیگری است. در عین حال این تعمیم و توسعه در مواردی آنچنان وسعت یافته که باعث ارتباط غیر منطقی اعمالی که هیچ ربطی به محاربه ندارد با این جرم شده است. شاید به این علت است که “افساد فی الارض” را جرمی جدا از محاربه آنهم با مصادیق بی شمار و نامعلوم نگاشته اند که هر یک از این مصادیق میتواند مجازات های چهارگانه محاربه یا فقط یکی از آنها را داشته باشد. در قوانین موضوعه ما مطلقاً سخنی از بغی به میان نیامده حال آنکه مثلاً با خواندن ماده ۱۸۶ مفهوم “بغی” به ذهن متبادر می شود بدون اینکه ضوابط مربوط به بغی در آن ملحوظ باشد. ایضاً آنچه در ماده ۱۸۷ قانون مجازات اسلامی آمده، به نوعی یادآور وضعیت بغاه پیش از آغاز شورش و جنگ است اما قانونگذار موضوع را با محاربه پیوند داده، بدون اینکه این پیوند منطق حقوقی داشته باشد. ولی آنچه در ماده ۱۸۸ آمده نه بغی است و نه محاربه، اما مجازات محاربه را دارد و این با اصول قانون نویسی تناسبی ندارد.
نتیجه اینکه:
اولاً – در قانونگذاری بعدی این موارد باید دقیقاً مورد توجه قرار گیرد زیرا این مقدار ابهام و اجمال گاهی به مرز فقدان قانون نزدیک می شود.
ثانیاً – بهتر است در خصوص مواردی از این نوع صرفاً مقامات قضایی و آگاهان به مسائل حقوقی اظهار نظر کنند و سایر افراد هرچند از خواص باشند در نامگذاری اعمال و حرکات و پدیده ها احتیاط پیشه و به بیان مواضع و احساسات خود بدون نامگذاری این اعمال و حرکات و پدیده ها بسنده کنند و تشخیص جرم بودن یا نبودن عمل و عنوان آن را به مقامات قضایی واگذارند.
روزنامه اعتماد – ۲۴ دی ۱۳۸۸