اهمیت بیان «خلاصه ماجرا» در دادگاه جنایی

اهمیت بیان «خلاصه ماجرا» در دادگاه جنایی

شرح اتهام موکل و تصویر کلی آن معمولاً در قرار مجرمیت بازپرس و احیاناً در کیفر خواست دادستان می‏آید. البته در اغلب موارد این دومی مشتمل بر تفصیل قضیه نیست و حالت «فرم» را دارد. اما نماینده دادستان در جلسه به توصیف قضیه می‏پردازد.
علاوه بر اینها هر چند فعلاً در قانون موجود چنین چیزی پیش‏بینی نشده، اما در برخی دادگاههای کیفری استان (جنائی)، حسب ارجاع رئیس دادگاه، یکی از مستشاران گزارشی از پرونده تهیه می‏کند که طبعاً همه مستشاران و رئیس آن را می‏خوانند. با این مقدمات بیان خلاصه ماجرا به وسیله وکیل چه لزوم و خاصیتی دارد؟

بازپرس و دادستان ماجرا را با پیش فرضِ رسیدن به مجرمیت متهم شرح داده‏ اند.
گزارش مستشار دادگاه هم – در صورت وجود – عمدتاً متأثر از قرار مجرمیت است به ویژه اگر حجم پرونده زیاد و مطالعۀ دقیق همه محتویات آن دشوار باشد.
بنابراین بیان خلاصه ماجرا از زبان وکیل – به ویژه بعد از اظهارات نماینده دادستان در دفاع از کیفر خواست – می‏تواند در ذهن اعضاء دادگاه نوعی تعادل برقرار کند.

در بیان «خلاصه ماجرا» یا «صورت مسأله» باید نکات ذیل رعایت شود:

الف-از زیاده‏ گوئی و اطناب مملّ پرهیز شود بدون اینکه هیچ مطلب اصلی و کلیدی‏ یی از نظر دور بماند و ایجاز مخلّ تحقق یابد.

ب- در بیان مطالب له و علیه موکل یکسان عمل شود و آنچه علیه موکل است، به هیچوجه حذف نشود. توجه داشته باشید اگر چنین چیزی رخ دهد، اعتبار سخنان و دفاع وکیل حداقل نزد مستشاری که پرونده را جهت تهیه گزارش با دقت مطالعه کرده، از بین خواهد رفت و مسلماً او این احساس خود را به دیگر قضات منتقل خواهد کرد.

پ-اما اشکالی ندارد آنچه به نفع موکل است پر رنگ‏تر و برجسته‏ تر و مطالبی که به ضرر اوست کم رنگ‏تر و به صورت گذرا مطرح شود.

ت -در بیان «خلاصه ماجرا» نباید نتیجه‏ گیری کرد. البته اگر وکیل در سخنوری ماهر باشد می‏تواند بدون نتیجه‏ گیری صریح – با ظرافت تمام – مطالب را چنان بیان کند، که ذهن شنونده و خواننده – به خودی خود و ناخودآگاه در جهت موردنظر گوینده و نویسنده حرکت کند.
این البته کاری است دقیق و ظریف و اگر درست انجام نشود نتیجه معکوس خواهد داشت. یعنی زمانی که وکیل به نتیجه‏ گیری می‏ پردازد، ذهن شنوندگان که خود را با مطالب تکراری مواجه می‏بینند، از حالت انتباه و دقت خارج خواهد شد. به عبارت دیگر وکیل فرصت تأثیرگذاری کامل را به قیمت نتیجه‏ گیری زود هنگام و بی‏ موقع و ناقص از دست خواهد داد.

ث -در خاتمه بیان «خلاصه ماجرا» از عبارات و نحوۀ بیانی از این قبیل استفاد می‏ شود:
– ما ثابت خواهیم کرد که…
– در محضر این دادگاه محترم روشن خواهد شد که…
– در پایان این دادرسی خلاف آنچه در قرار مجرمیت و کیفرخواست آمده ثابت خواهد شد انشاءالله