اگر بگویند اصل دفاع در دادگاه دفاع شفاهی است ، سخنی بیهوده و گزاف نگفته اند

منبع: کتاب دفاع و استدلال شفاهی در دادگاه-بهمن کشاورز. اگر گفته شود اصل در دفاع در دادگاه ، شفاهی بودن آن است ، سخن گزاف و بیهوده ای نیست . شنیده ها و خوانده ها و دیده ها نیز این مطلب را تأیید می کند و معمولاً وقتی سخن از وکلای نام آور یا ماهر و چیره دست در میان است ، کسانی مطرح می شوند که مدافعات شفاهی آنها – به ویژه در امور کیفری و بالاخص در مسائل جنایی- مشهور است .  بدیهی است «دفاع مکتوب» که به صورت دادخواست و لایحه جلوه گر می شود ، در جای خود مهم و تعیین کننده است و چه بسا، در مواردی، اهمیت آن از دفاع شفاهی بیشتر باشد . به ویژه در دعاوی مدنی (حقوقی) که حمله خواهان با «دادخواست» آغاز می شود و خوانده در مرحله بدوی، قانوناً ، مکلف به دفاع شفاهی است . اما در اغلب موارد لایحه دفاعیه مکمّل شفاهی می شود .  در گذشته های دور در دانشکده های حقوق ما ، روش دفاع شفاهی را در «دادگاه نمایشی» یا «moot court» به دانشجویان می آموختند. این روش بعد از انقلاب تا سالها متروک ماند امّا این اواخر در برخی دانشکده های حقوق احیاء شده است. همچنین در حوزه های علمیه روش «مباحثه» به نوعی طلاب را برای سخن گفتن در جمع و استدلال شفاهی آماده می کند .  تردیدی نیست که سخن گفتن در حضور جمع کار سهلی نیست. حال اگر این سخن گفتن به منظور احقاق حق کسی و در حضور شخصی باشد که تصمیم او در خصوص این احقاق حق تعیین کننده است و فرد یا افراد دیگری هم حضور دارند که پاسخگو و نفی کننده سخنانش هستند، قضیه پیچیده تر و کار دشوارتر خواهد شد. به ویژه اگر فرد سخنگو آموزش خاصّ لازم را ندیده باشد.  از این رو وکیل پس از آنکه موجبات دفاع شفاهی را، از هر حیث، آماده کرد باید دفاع خود را -بارها و بارها- تمرین کند . این معنی را حتّی به وکلای قدیمی – به ویژه در محاکمات مهم – می توان توصیه کرد .  تمرین دفاع و استدلال را می توان با یک همکار انجام داد و از وی خواست که جنبه های گوناگون دفاع را – از جهات موضوعی ، حکمی ، نحوه عرضه و ارائه و شیوه بیان – مورد نقد بی رحمانه قرار دهد. نقدی که وکیل در عمل در دادگاه با آن مواجه خواهد شد.  نتیجه این تمرین و نقد می تواند این باشد که وکیل قسمتهایی از مطالب را، در مقام مدیریّت زمان، حذف یا خلاصه کند و در پاره ای موارد نحوه بیان و استدلال را تغییر دهد.